De kunstschatten van de banken (1): ING

Tijd voor een portret van de Brusselse Medici’s van de XXIste eeuw: de bankiers en hun kunstcollectie. Eerste in de rij van drie is ING, dat de hele verzameling Amerikaanse en Belgische moderne kunst en Europese actuele kunst heeft geherdefinieerd.

H et Marnixgebouw herrijst morgen trouwens uit zijn ‘as’, met een nieuwe kunstopstelling. Conceptueel kunstenaar Pierre Bismuth bedacht een connectie tussen 400 medewerkers en een werk.

Na drie jaar van renovatiewerken in het Marnixgebouw, de zetel van ING België, herovert de kunstverzameling van de bank in maart en april terug haar plek op de etages. Niet alleen omdat kunst altijd al deel uitmaakte van de corporate identity van de bank. Of omdat Hansi de Lambert von Reininghaus, moeder van de laatste Bank Lambert-telg, het al inlepelde: “Het is de plicht van ondernemingen - openbaar of privé, klein of groot – om aan zij die er werken te tonen wat mooi is en interessant.” Neen, het Marnixgebouw staat gewoon al meer dan een halve eeuw model voor een cultureel aantrekkelijke werkomgeving. De onschatbare collecties decoreren al jaar en dag open en bloot alle ruimtes. En dat wil het huidige board ook bestendigen.

De nieuwe accrochage gaat echter gepaard met een multimediaal en sociaal-cultureel project Collection/Connection. Een onbegrensd kunstconcept, dat bedacht werd door conceptueel artiest en Oscarwinnaar Pierre Bismuth uit Schaarbeek. De Frans-Brusselse Bismuth heeft sinds zijn Academy Award for Best Original Screenplay voor de film Eternal Sunshine of the Spotless Mind heel wat performances neergezet. Hij is onder meer de man die vorige herfst de afscheidsrede van koning Albert II door luidsprekers van een geparkeerde auto liet galmen bij de Lidl-parking aan de Van Volxemlaan, tijdens Art in the Parking Space van het kunstenaarscollectief NICC. ING gaf hem de opdracht om met haar 2.500 kunstwerken ‘iets meer te doen’ dan netjes ophangen tussen de medewerkers. De collectie wordt daarmee een ‘tool’ die meer genereert dan haar financiële en artistieke waarde.

Primeurrondleiding
Anne Petre, kunstadviseur en conservator bij ING, ziet het zo: “We willen dat het personeel zich bewust is van wat er op kantoor hangt, en dat het hen ook een meerwaarde biedt. Vandaar dat we Bismuth de opdracht gaven een hechtere band tussen kunstobject en medewerker te creëren. Bismuth heeft aan zowat 9.000 personen voorgesteld om zich met een werk te ‘connecteren’. Het protocol hield in dat de medewerker een peterschap kon aanvaarden. Of je het werk of de kunstenaar al kende en graag zag, deed niet ter zake. Uiteindelijk hebben zich ongeveer 400 ING-personeelsleden, van Oostende tot Aarlen over Brussel, als geïnteresseerde ‘peter’ gemeld. De 400 werken komen nu allemaal in het Marnixgebouw te hangen of te staan. De selectie geeft een beeld van de verzameling: van Gaston Bertrand tot David Claerbout (met een video Rocking Chair), tot fotowerk van Axel Hütte en Rineke Dijkstra (haar reeks adolescentenfoto’s, jmb). Aan de peters die in het gebouw werken wordt gevraagd of ze het werk dichtbij zich willen hebben, in de mate van het mogelijke, natuurlijk. We hopen eind mei rond te zijn, en dan krijgt het personeel een primeurrondleiding tijdens de open dag.”

Betrokken personeel
Bismuths idee voor Collection/Connection is dat er een link ontstaat tussen een kunstwerk en een individu. Als kunstenaar worden we te vaak in het hoekje van het artistieke wereldje geduwd, vindt hij. Die wereld staat (te) ver van andere leefwerelden, zoals de bank. Toch zijn er veel parallellen. Iedereen, kunstenaar of bankbediende, moet evenwicht nastreven, projecten afmaken, deadlines halen, een carrière beheren. Beide werelden worden in zijn project verenigd. Naast het kunstwerk komt niet louter het klassieke identiteitsbordje met beschrijving van het werk, maar ook wie de peter is en wat hij doet. Bij fotowerk van Thomas Ruff staat bijvoorbeeld: ‘Thomas Ruff – this artwork is connected to Michel Verstraeten’. En wat doet Verstraeten bij de bank? Dat intrigeert. Als je langs de kunstwerken loopt, leer je het personeel kennen. Er is een ongelooflijke diversiteit aan beroepen binnen de bank! Het is nu aan de medewerker om een relatie te ontwikkelen met het kunstwerk en om het te laten leven, reikt Bismuth aan. Hoe ver dat gaat en hoe dat ingevuld wordt, blijft open en vrij. “Op een visitekaartje moet je het stellen met een titel die vaag en algemeen blijft,” zegt Petre. “De bordjes naast het kunstwerk geven meer informatie: waar draagt die persoon bij in de bank, wat kan hij concreet oplossen? Het geeft een humaner beeld van de werkplek en de instelling. Inmiddels hebben we al een buzz community opgestart, waarin de peters en meters hun bedoelingen kunnen posten. Een interview maken met de artiest, een tekstje schrijven over het werk, een gedicht of video maken, het werk aan hun blog of Facebookpagina koppelen,… Alles kan bekeken worden van zodra het kunstcircuit volledig is uitgestald. De ‘peters’ kregen alvast voldoende troeven om ‘iets’ te doen met hun kunstwerk. Ze kregen een pdf over het kunstwerk met links naar YouTube, videos, bibliografieën, museumsites, genoeg om meer te weten over én het werk én de hele ING-collectie.” Bismuth zelf ziet het zo: “Het kunstwerk dient om de mens meer in het licht te stellen. En de ‘peter’ laat toe om het kunstwerk te etaleren in de bank. Het kunstwerk geeft zichtbaarheid aan de medewerker en vice versa.’

Het scenario van Bismuth is nu in volle uitwerking. De etages worden soms thematisch ingericht. Petre: “Op een van de verdiepingen ben ik begonnen met het sterk gestuele werk op te hangen van Pierre Alechinsky: Contre la photographie. Daartegenover staat een foto, een sneeuwlandschap, van Andreas Gurski, die sommigen met een schilderij verwarren. Echt botsend. Wat verder hangt de laagjesfoto van Luik van Stephane Couturier. Heel die verdieping wordt een continue confrontatie tussen fotografie en schilderkunst. Opdat mensen het zouden begrijpen leggen we het discours van de confrontatie uit. De mensen participeren bij de accrochage. En met de buzz community proberen we de interactie met het personeel te stimuleren. We krijgen al veel positieve reacties binnen. Bismuths concept maakt iedereen warm voor ons kunstpatrimonium. Het gaat om het betrekken van het personeel zonder dat het hen iets kost. Als ze willen, mogen ze later zelfs meehelpen aan de privérondleidingen door de collectie.”