Hoe meer werklozen, hoe armer de regering

De Brusselse regering zal de komende bestuursperiode enkele versnellingen hoger moeten schakelen in de strijd tegen de werkloosheid. Het torenhoge aantal werklozen is niet alleen een sociale tijdbom, het kan er ook toe leiden dat het gewest straks minder geld in het laatje krijgt.

E erst de cijfers: het gewest telde eind maart ruim 111.000 werklozen, oftewel een kleine vijftienduizend meer dan in het begin van de legislatuur. De Brusselse werkloosheidsgraad ligt op bijna 21 procent. Bij de jongeren schommelt dat percentage rond de dertig procent. En in de gemeenten Anderlecht, Molenbeek en Sint-Joost is de jeugdwerkloosheid nog hoger: daar zit vier op de tien zonder werk.

Natuurlijk speelt de demografische ontwikkeling van Brussel een rol. De beroepsbevolking stijgt razendsnel, onder meer door de toevloed van nieuwkomers. Volgens Actiris, de gewestelijke dienst voor arbeidsbemiddeling, zijn het de jongste tijd vooral Roemenen en Bulgaren die het legertje werklozen komen aandikken.

Het grote probleem van de Brusselse arbeidsmarkt is de mismatch tussen vraag en aanbod. Brussel is de economische motor en het belangrijkste werkbekken van het land. Maar het gewest wordt meer en meer een hooggespecialiseerde diensteneconomie met vooral vacatures voor hoogopgeleiden. Terwijl de meeste Brusselse werklozen laagopgeleid zijn en een gebrekkige talenkennis hebben. Een op de vijf Brusselse jongeren verlaat de school zonder diploma. Het zijn de pendelaars die in het gat springen. Brussel telt nu ongeveer 700.000 arbeidsplaatsen, maar iets meer dan de helft wordt ingevuld door mensen van buiten het gewest.

Ook racisme en discriminatie zijn een factor. Volgens recente studies blijkt evenwel dat de zoektocht naar werk niet zozeer bemoeilijkt wordt door de huidskleur dan door de achterstand van allochtonen in het onderwijs.

Kwalitatieve begeleiding
De Brusselse regering nam de afgelopen jaren verschillende maatregelen om de dramatische werkloosheidscijfers in te dijken. Minister van Werk Benoît Cerexhe (CDH) verhoogde het budget van Actiris, gaf geld voor talencheques en maakte de begeleiding voor jonge werklozen – eindelijk – verplicht.

Om racisme tegen te gaan lanceerde hij het anonieme cv, een experiment dat uiteindelijk niet bleek te werken. Ook sloot hij samenwerkingsakkoorden met Vlaanderen zodat de VDAB en Actiris nu vacatures uitwisselen en er meer Brusselse werklozen in de Rand gaan werken.

Actiris zelf zat afgelopen legislatuur zo’n zeshonderd dagen zonder directie. Maar de tandem die uiteindelijk in mei 2011 benoemd werd – de PS’er Grégoire Chapelle en Yves Bastaerts, van CD&V-signatuur – liet prompt een frisse wind waaien door de futloze instelling. Ze kregen voor elkaar dat Actiris en opleidingsinstantie Bruxelles Formation nu samenwerken, ze richtten een nieuwe dienst op speciaal voor jonge werklozen en lanceerden een groot charmeoffensief naar de Brusselse werkgevers in de hoop hen ertoe te bewegen om met hun vacatures via Actiris te passeren.

Grote probleem voor Actiris is dat er veel te weinig begeleiders zijn. “Wij hebben nog altijd maar één begeleider per 350 werklozen,” zegt adjunct-directeur Yves Bastaerts. “Dat is meer dan tien jaar geleden, toen was het één op de vijfhonderd. Maar in Vlaanderen is er één begeleider per 70 werklozen, in de Scandinavische landen zelfs één per dertig. Dan kun je een zeer kwalitatieve begeleiding bieden en mensen thuis gaan opbellen.”

Responsabilisering
De nieuwe Brusselse regering zal dus nog extra inspanningen moeten doen in het gevecht tegen de werkloosheid: meer geld vrijmaken voor begeleiding, mogelijk ook andere accenten leggen. Een groot aandeel van het tewerkstellingsbudget gaat nu naar geco’s, door de overheid gesubsidieerde werknemers. Maar volgens SP.A-parlementslid Elke Roex zitten bij de Brusselse geco’s veel te veel hoogopgeleiden, de verkeerde doelgroep dus.

De Brusselse regering zal sowieso een tandje moeten bijsteken omdat vanaf 1 juli het arbeidsmarktbeleid geregionaliseerd wordt. Dat betekent enerzijds dat Actiris behalve voor begeleiding ook bevoegd wordt voor de controle van de beschikbaarheid van de werklozen. Hiermee krijgt de dienst een extra hefboom in handen om werklozen aan de slag te krijgen.

Maar anderzijds worden de gewesten door de nieuwe financieringswet ook geresponsabiliseerd. Anders gezegd: een goed werkgelegenheidsbeleid wordt financieel beloond, een slecht bestraft. De Brusselse regering heeft er in de toekomst dus, meer nog dan nu, alle belang bij om zoveel mogelijk werklozen aan een job te helpen, wil ze voorkomen dat het gewest er financieel op achteruit gaat.